Lospiragliocheprendetutto DavidePerillo Laparalisiinizialeperillockdown.Epoiunesploderedirapporti,scoperte,novità…DallaBergamascaallaSicilia,unGirod’ItaliatraiBanchidiSolidarietà.Einun’esperienzache,mentreilbisognodilaga,diventapiùsolida
Quellichenontiaspettavisonoigiostrai.Nomadi.Nienteradiciezerolegamiacuiaggrapparsi,setiraun’ariabrutta.Einfattinoncipensavanessuno,daquandol’emergenzahacongelatotutto.«Disolitoadapriledanoic’èlafiera.Quest’anno,chiusa.Elorosonorimastiqui,bloccati:25persone,dieciminori.Senzaaiuti.Sonoduesettimanechedamangiareglieloportiamonoi».TeloraccontaAndreaBenzonidetto“Benzo”,delBancodiSolidarietàdiVarese.MaancheLucaPerico,diBergamoedintorni:«Seguiamotregruppi:nonhannoneanchel’acquapotabile…».EFabioSaini,diArona:«Anchenoicisiamotrovatiadaiutaredeigiostrai.Mihannocolpitogliocchidiunodiloro,quandoèvenutoaritirareilcibo:“Nondimenticheròmaiquellocheavetefattopernoi”». Èlacaritàchenontiimmagini.Machissàquantialtririvolistannoscorrendosottotracciaelontanodaglisguardi,nell’ItaliastravoltadalCoronavirusebloccatainunamorsachepermoltivuoldire«fame».Gliottomilavolontaridei250BanchidiSolidarietàquestaparolalaconosconobene,edavicino:durantel’anno,aiutanooltre80milapoveri.Lofannoconungestosemplice:portanonellecaseipacchidialimentariottenutidalledonazionidisupermercati,associazioniodalBancoAlimentare.Permoltièunmododiviverela«caritativa»,chedonGiussanihasemprerichiamatocomeunadimensioneeducativafondamentale:condividendoilbisognodell’altro,vaiafondodeltuo.Mainquestomomentodinecessitàimpazzite,laretedeiBdSstadiventandounpuntodisostegnoancheperaltri:ProtezioneCivileeCroceRossa,sindacieassessori,Caritaseongvarie.«Disolitoaiutiamo300famiglie,maiServizisocialicihannogiratotantesegnalazioni»,diceLuca:«Lasettimanascorsaabbiamoportato200pacchiinpiù».ElostessoaComo,aCatania,aPescara… «Lasollecitazioneèenorme»,osservaAndreaFranchi,detto“Branco”,presidentedeiBdS:«Malasfidaloèancoradipiù.Perchéèun’occasioneimperdibilepercapiremegliochisiamo».Lohaanchescritto,inunmessaggioaivolontariprimadiPasqua.RiprendendolaletterainviatadaJuliánCarrónaCL,parlavadiunapossibilitàper«scoprirecosac’èalfondodiogninostrainiziativa»,per«vederecrescereinnoiun’intelligenzanuovanell’affrontarelesituazioni»,perché«nienteèpiùurgentediquestaautocoscienza». Èquestochecolpisce,piùancoradeinumeri.Ascoltiiracconti,inunGirod’Italiadellasolidarietà–rigorosamenteviaZoom–,evedivenirfuorinonsolounaretedilegamipiùstretti,vecchienuovi,mapersoneviaviapiùsolide,consapevoli. Qualcuno,all’inizio,hachiuso.Almenoperunpo’.Nonsoloperriorganizzarsi,operlalegittimapauradiinfettarsiedinfettare.Intanticasièstatopropriolospaesamento,la«passivitàsbigottitadelnonpoterfarenulla»,comelachiamaEnzoSinatra,delBdSdiSiracusa:arrivalamareggiataetuseilì,impotente.Sembraunacondanna,nelmomentoincuiilbisognoaumenta.Inveceèdiventatoilmomentobuonoperlasciaremergeredomande. «Pergiorninoncisiamovisti»,raccontaFieroInnocenzi,delBdSdiRoma(700famiglieassistite):«Lecondizionisonodisastrose,equileistituzioninonèchedobbiamosostituirlenoi,comeneipaesini».Unpo’allavolta,però,ècresciuta«nonsololavogliadirivederequellefamiglie,maproprioladomandadiCarrón:“Cosavuoldirestaredauominiinquestacircostanza?”.Cosapossoscoprireiodime,dellamiastoria,diGesù?Esiamoripartiti».AncheNuccioCondorelli,daCatania(12volontari,240assistiti),parladiuna«paralisiiniziale».Ediunasvolta«arrivataconun’omeliadelPapa:“Leélitehannopersolamemoriadell’appartenenzaalpopolodiDio.Mapretiesuoreperchévannodaipoveri?”.Mihascavatodentro.Cisiamosentiticonglialtri.Ilgiornodopo,eraun’altramusica.Perchéalcentroc’erailnostrocuoreeildesideriodiesserefelici».Unamossapersonale,insomma.Libera,nonobbligatadaschemiorganizzativioricattimorali.«Lalibertàèunfattoretroppoimportantenelrapportoconlecircostanze»,scrivevaFranchinellalettera:serveadaccorgersidelloro«nessoconnoi,perscoprireilMisterocheleabita». AncheaVarese,doveilBdShavent’annidistoriaeaiuta500famiglie,lamareaimprovvisahaportatoscompiglio.«All’iniziononsapevamochefare»,raccontaBenzo:«Poicisiamoconfrontati,nontantoperorganizzarci,mapersorprendereinognunodinoicomestavamovivendo.Èdaquicheèvenutafuoril’operatività».Che,tradotto,vuoldirerivederequellochesisagià(ilmagazzino,glispazi,inumeri),masoprattuttonuoveideeenuovirapporti.ConlaCroceRossa,peresempio:«Noiprepariamoipacchi,loroliportanoingiro».Oipolitici:sindacicheticercano,assessorichesiimplicano.UnodiMelzo,ametàstradatraMilanoelaBergamasca,«hadecisodirinunciareall’indennitàdiaprileelagiraanoi»,raccontaMaurizioVitali,cheguidaunBdSdellazonaMartesana(echeilettoridiTracceconosconoanchecomefirma).Mavuoldireanchel’associazionecheospitairagazzidiChernobylestavolta,nonpotendoliaccogliere,offreunasommaalBdSlocale.Olascuola(l’Aurora-Bachelet,diCernuscosulNaviglio)cheanzichéraccoglierealimenti,comeaccadevadisolitoconil“Donacibo”(3milascuolecoinvolteognianno),invitalefamiglieafareofferteperiBanchi. Eancora.L’ospedalediComoacuiportarespazzoliniesaponette,perchélevisiteaiparentisonobloccate.LaProtezioneCivilecheaGorgonzolarecuperaqualcheformadelformaggioomonimo,echiamailBdSperchiedereachiportarlo:«Voiconosceteipoveri,noino»(«abbiamofattoungiroinsiemeadistribuirlo»,raccontaVitali:«Bellaoccasionediconoscenzareciproca»).IlpoliziottodiLanciano,Abruzzo,cheogniannopartecipaallaCollettaalimentareequandounamicorosticciereglidice«vorreiregalarequattroporchette»,chiamaFrancescoe,assiemealui,ilBancoAlimentaredellazona:«Quelleporchettesonofiniteallemense». FinoallachatincuiunasignoradiSiracusaproponeaicondominiunaraccoltanelpalazzo.«Nessunoharisposto,tranneilsottoscritto»,raccontaEnzo.Siincontrano,luileparladelBanco.Eleiquasilosfida:«Sevoitrovateglialimenti,ioeimieiamiciliportiamoachihabisogno».Lapropostasièaffinatainunaspesasolidale«inseritaintuttelechatacuisiamoiscritti:iparenti,gliamici,ilcorsodiacquagym…».Funziona:aiutaipoveriemoltiplicairapporti. Rapportiche,avolte,nasconodovenontiaspetti.MattiaLusuardi,diCarrara,dopoavertiraccontatodellavoroedelBanco,buttalìunfattodipochigiorniprima:«Davantiacasamiac’èunaRsaperanziani.Ilventogliavevascoperchiatounpezzoditetto.Tornatotardidallavoro,hotrovatoiresponsabilidisperati:nessunoandavaariparare.Mihapresounatenerezzachenonèmia,miconosco...Datocheprimadicambiaremestierecostruivotetti,sonosalitoasistemare.Avevoiniziatolagiornataconunacertaangoscia,l’hofinitaribaltato». Èunagratuitàche,pianpiano,dàformaallavita,laplasma.Unagratuitàpienadiragionevolezza,consapevole(«arrivaunsaccodigentechevuoldareunamano,maliabbiamostoppati»,spiegaSoniaBianchi,daComo:«Imagazziniericihannodetto:seciammaliamonoi,sibloccanogliaiuti»),eppureradicale,semplice.AOstra,Marche,ilBdSfaticaaportareisolitipacchi,maincompensohatrovatol’aiutodiGianfrancoCatalani,ristoratore.Illocaleèchiuso,luicucinapastidaportareaglianziani,menùdiPasquacompreso.«Daragazzinomihannoinsegnatoadare»,spiega.Eripeteunafrasechesentivaspessodasuanonna:«ButtainterraesperainDio».«Tusemina,nontipreoccuparediraccogliere…».Ecco,allafineèquestagratuitàchetiritroviaddossoainterrogare.Glialtri,comel’assessorechedice«chiedoavoiperchémiinteressacomevimuovete,c’èun’attenzioneallepersonediversa»(Varese).Masoprattuttosestessi;fascopriredimensionidellarealtàchenontiaspetti. Alessia,sempreaCarrara,parladelsuonegozio,dellecommessedamettereincassaintegrazione,dellapreoccupazioneperché«misonoresacontochenonèugualesesiamoapertiono:primacheunpuntovendita,siamounaretedirapporti».Edelladomandaaffiorata:«Maiodicosahobisogno?Melochiedevo,eguardavomiofigliopiccolo.Chiusoincasa,fissavafuoridallafinestra.Masorrideva,perchéc’eroio.Ecco,hobisognodiunapresenza,qualcunochemiaiutiaguardarequellochestovivendo».MariaConcetta,daTerminiImerese,inSicilia,lastessascopertalasintetizzainunafrase:«Nonèperprendersicuradell’indigenzadelpoverochesiamomessiinsieme,maperscoprirelanostra».MentreElisabetta,daFabriano(cheneipacchiinfilaancheunacopiadiTracce),lodiceinunaparola:«L’essenziale.L’emergenzastadiventandounagrandeoccasioneperandarelì». Èunintreccioafilodoppiotracamminopersonaleeiniziativeorganizzate,crescitadiconsapevolezzatuaecosechefaiperglialtri,traessereefare.Nonpuoipiùsepararli.Cosìcomenonpuoistaccarel’altrodate,dacometiscopriaguardarlo.MarcoArrigoni,diTreviglio,nellaBergamasca,guidaunBdSpiccolo(«aiutiamounaquarantinadipersone»),manericeveunaiutogrande:«Vivoconmiamadre,cheha78annieunproblemaserio:nonèsempliceaccompagnarla.Maquestacaritativamihasempreeducatoaguardarelapersona,nonilproblema.Perchéhaunvaloreinfinito.Ediooggipossoguardaretutti,anchemiamamma,così».Nonèdallatuamisura,chedipendi. Maurizioraccontadiquellochesiritrovaaddossoinquestomomentodisuperlavoro.«Unarilassatezzastrana.Meglio:unapacedifondo,unaletizia.Forseèunsegnodelfattochepianpianodiventopiùcoscientecheciòchefastaredauominidavantiaunarealtàcosìnonèlanostracapacitàdiadattarci,malafede».Eperfartiunesempio,raccontadiundialogoalsupermarket:«Dicoallacassiera:havistocheilPapal’altraseraviharingraziato?Lei:no,davvero?Andròaleggere…Mamisonoaccortodiguardarlainunmododiversodaquantocapitaavolte.Nonvolevofarepropagandaalcristianesimo:eraunmotoditenerezzaversodilei.EderaaprirepermeunospiraglioallapresenzadiGesù». Spiragliocheavoltesiallarga,eprendetutto.MonicaCornara,diSanGiuliano,periferiaSuddiMilano,èvedova,hacinquefiglieunlavoronellasanitàchelaportainospedaledamattinaasera:«Mentreloroeranoacasa,iopensavo:macosasalvaquestasituazione?Comesifaanonlasciarsiandare?Devovedereilbene.Permeeperiragazzi».Lihacoinvolti.Hachiamatoilsindaco,checonoscebene–echeavevachiusoilmagazzinodelComunedovesiappoggiailBanco–.Glihaspiegatoilmotivo,senzagiridiparole:«Vogliocheimieifiglivedanocheunacompagniaesiste,inqualsiasisituazione.Noitroviamoglialimentiefacciamoipacchi.Atel’onoreditrovarecomeconsegnarli».Daunpo’digiorni,aSanGiulianosonoivigiliaportarequeipacchi.Sononateamicizie,sonofioriteiniziativeedonazioni.«Masoprattutto,viviamodipiùlacompagniachecifaLui». Allafine,èquestocheresta.ComediceStefaniaPerini,diOstraVetere(Marche),mentreraccontachecosahaincontratounannoemezzofa,quandoun’amicalehadetto«vieniconmeafarecaritativa»:«Hotrovatounacasa.Quivivo,nonsopravvivo.Primanonavevocoscienzadelmiocuore.Sehopaura,oggi?Certo.Mamispaventamoltodipiùlamiavecchiavitafattadivuoto,chequestaconilvirusmapienadiDio».
Quellichenontiaspettavisonoigiostrai.Nomadi.Nienteradiciezerolegamiacuiaggrapparsi,setiraun’ariabrutta.Einfattinoncipensavanessuno,daquandol’emergenzahacongelatotutto.«Disolitoadapriledanoic’èlafiera.Quest’anno,chiusa.Elorosonorimastiqui,bloccati:25persone,dieciminori.Senzaaiuti.Sonoduesettimanechedamangiareglieloportiamonoi».TeloraccontaAndreaBenzonidetto“Benzo”,delBancodiSolidarietàdiVarese.MaancheLucaPerico,diBergamoedintorni:«Seguiamotregruppi:nonhannoneanchel’acquapotabile…».EFabioSaini,diArona:«Anchenoicisiamotrovatiadaiutaredeigiostrai.Mihannocolpitogliocchidiunodiloro,quandoèvenutoaritirareilcibo:“Nondimenticheròmaiquellocheavetefattopernoi”». Èlacaritàchenontiimmagini.Machissàquantialtririvolistannoscorrendosottotracciaelontanodaglisguardi,nell’ItaliastravoltadalCoronavirusebloccatainunamorsachepermoltivuoldire«fame».Gliottomilavolontaridei250BanchidiSolidarietàquestaparolalaconosconobene,edavicino:durantel’anno,aiutanooltre80milapoveri.Lofannoconungestosemplice:portanonellecaseipacchidialimentariottenutidalledonazionidisupermercati,associazioniodalBancoAlimentare.Permoltièunmododiviverela«caritativa»,chedonGiussanihasemprerichiamatocomeunadimensioneeducativafondamentale:condividendoilbisognodell’altro,vaiafondodeltuo.Mainquestomomentodinecessitàimpazzite,laretedeiBdSstadiventandounpuntodisostegnoancheperaltri:ProtezioneCivileeCroceRossa,sindacieassessori,Caritaseongvarie.«Disolitoaiutiamo300famiglie,maiServizisocialicihannogiratotantesegnalazioni»,diceLuca:«Lasettimanascorsaabbiamoportato200pacchiinpiù».ElostessoaComo,aCatania,aPescara… «Lasollecitazioneèenorme»,osservaAndreaFranchi,detto“Branco”,presidentedeiBdS:«Malasfidaloèancoradipiù.Perchéèun’occasioneimperdibilepercapiremegliochisiamo».Lohaanchescritto,inunmessaggioaivolontariprimadiPasqua.RiprendendolaletterainviatadaJuliánCarrónaCL,parlavadiunapossibilitàper«scoprirecosac’èalfondodiogninostrainiziativa»,per«vederecrescereinnoiun’intelligenzanuovanell’affrontarelesituazioni»,perché«nienteèpiùurgentediquestaautocoscienza». Èquestochecolpisce,piùancoradeinumeri.Ascoltiiracconti,inunGirod’Italiadellasolidarietà–rigorosamenteviaZoom–,evedivenirfuorinonsolounaretedilegamipiùstretti,vecchienuovi,mapersoneviaviapiùsolide,consapevoli. Qualcuno,all’inizio,hachiuso.Almenoperunpo’.Nonsoloperriorganizzarsi,operlalegittimapauradiinfettarsiedinfettare.Intanticasièstatopropriolospaesamento,la«passivitàsbigottitadelnonpoterfarenulla»,comelachiamaEnzoSinatra,delBdSdiSiracusa:arrivalamareggiataetuseilì,impotente.Sembraunacondanna,nelmomentoincuiilbisognoaumenta.Inveceèdiventatoilmomentobuonoperlasciaremergeredomande. «Pergiorninoncisiamovisti»,raccontaFieroInnocenzi,delBdSdiRoma(700famiglieassistite):«Lecondizionisonodisastrose,equileistituzioninonèchedobbiamosostituirlenoi,comeneipaesini».Unpo’allavolta,però,ècresciuta«nonsololavogliadirivederequellefamiglie,maproprioladomandadiCarrón:“Cosavuoldirestaredauominiinquestacircostanza?”.Cosapossoscoprireiodime,dellamiastoria,diGesù?Esiamoripartiti».AncheNuccioCondorelli,daCatania(12volontari,240assistiti),parladiuna«paralisiiniziale».Ediunasvolta«arrivataconun’omeliadelPapa:“Leélitehannopersolamemoriadell’appartenenzaalpopolodiDio.Mapretiesuoreperchévannodaipoveri?”.Mihascavatodentro.Cisiamosentiticonglialtri.Ilgiornodopo,eraun’altramusica.Perchéalcentroc’erailnostrocuoreeildesideriodiesserefelici».Unamossapersonale,insomma.Libera,nonobbligatadaschemiorganizzativioricattimorali.«Lalibertàèunfattoretroppoimportantenelrapportoconlecircostanze»,scrivevaFranchinellalettera:serveadaccorgersidelloro«nessoconnoi,perscoprireilMisterocheleabita». AncheaVarese,doveilBdShavent’annidistoriaeaiuta500famiglie,lamareaimprovvisahaportatoscompiglio.«All’iniziononsapevamochefare»,raccontaBenzo:«Poicisiamoconfrontati,nontantoperorganizzarci,mapersorprendereinognunodinoicomestavamovivendo.Èdaquicheèvenutafuoril’operatività».Che,tradotto,vuoldirerivederequellochesisagià(ilmagazzino,glispazi,inumeri),masoprattuttonuoveideeenuovirapporti.ConlaCroceRossa,peresempio:«Noiprepariamoipacchi,loroliportanoingiro».Oipolitici:sindacicheticercano,assessorichesiimplicano.UnodiMelzo,ametàstradatraMilanoelaBergamasca,«hadecisodirinunciareall’indennitàdiaprileelagiraanoi»,raccontaMaurizioVitali,cheguidaunBdSdellazonaMartesana(echeilettoridiTracceconosconoanchecomefirma).Mavuoldireanchel’associazionecheospitairagazzidiChernobylestavolta,nonpotendoliaccogliere,offreunasommaalBdSlocale.Olascuola(l’Aurora-Bachelet,diCernuscosulNaviglio)cheanzichéraccoglierealimenti,comeaccadevadisolitoconil“Donacibo”(3milascuolecoinvolteognianno),invitalefamiglieafareofferteperiBanchi. Eancora.L’ospedalediComoacuiportarespazzoliniesaponette,perchélevisiteaiparentisonobloccate.LaProtezioneCivilecheaGorgonzolarecuperaqualcheformadelformaggioomonimo,echiamailBdSperchiedereachiportarlo:«Voiconosceteipoveri,noino»(«abbiamofattoungiroinsiemeadistribuirlo»,raccontaVitali:«Bellaoccasionediconoscenzareciproca»).IlpoliziottodiLanciano,Abruzzo,cheogniannopartecipaallaCollettaalimentareequandounamicorosticciereglidice«vorreiregalarequattroporchette»,chiamaFrancescoe,assiemealui,ilBancoAlimentaredellazona:«Quelleporchettesonofiniteallemense». FinoallachatincuiunasignoradiSiracusaproponeaicondominiunaraccoltanelpalazzo.«Nessunoharisposto,tranneilsottoscritto»,raccontaEnzo.Siincontrano,luileparladelBanco.Eleiquasilosfida:«Sevoitrovateglialimenti,ioeimieiamiciliportiamoachihabisogno».Lapropostasièaffinatainunaspesasolidale«inseritaintuttelechatacuisiamoiscritti:iparenti,gliamici,ilcorsodiacquagym…».Funziona:aiutaipoveriemoltiplicairapporti. Rapportiche,avolte,nasconodovenontiaspetti.MattiaLusuardi,diCarrara,dopoavertiraccontatodellavoroedelBanco,buttalìunfattodipochigiorniprima:«Davantiacasamiac’èunaRsaperanziani.Ilventogliavevascoperchiatounpezzoditetto.Tornatotardidallavoro,hotrovatoiresponsabilidisperati:nessunoandavaariparare.Mihapresounatenerezzachenonèmia,miconosco...Datocheprimadicambiaremestierecostruivotetti,sonosalitoasistemare.Avevoiniziatolagiornataconunacertaangoscia,l’hofinitaribaltato». Èunagratuitàche,pianpiano,dàformaallavita,laplasma.Unagratuitàpienadiragionevolezza,consapevole(«arrivaunsaccodigentechevuoldareunamano,maliabbiamostoppati»,spiegaSoniaBianchi,daComo:«Imagazziniericihannodetto:seciammaliamonoi,sibloccanogliaiuti»),eppureradicale,semplice.AOstra,Marche,ilBdSfaticaaportareisolitipacchi,maincompensohatrovatol’aiutodiGianfrancoCatalani,ristoratore.Illocaleèchiuso,luicucinapastidaportareaglianziani,menùdiPasquacompreso.«Daragazzinomihannoinsegnatoadare»,spiega.Eripeteunafrasechesentivaspessodasuanonna:«ButtainterraesperainDio».«Tusemina,nontipreoccuparediraccogliere…».Ecco,allafineèquestagratuitàchetiritroviaddossoainterrogare.Glialtri,comel’assessorechedice«chiedoavoiperchémiinteressacomevimuovete,c’èun’attenzioneallepersonediversa»(Varese).Masoprattuttosestessi;fascopriredimensionidellarealtàchenontiaspetti. Alessia,sempreaCarrara,parladelsuonegozio,dellecommessedamettereincassaintegrazione,dellapreoccupazioneperché«misonoresacontochenonèugualesesiamoapertiono:primacheunpuntovendita,siamounaretedirapporti».Edelladomandaaffiorata:«Maiodicosahobisogno?Melochiedevo,eguardavomiofigliopiccolo.Chiusoincasa,fissavafuoridallafinestra.Masorrideva,perchéc’eroio.Ecco,hobisognodiunapresenza,qualcunochemiaiutiaguardarequellochestovivendo».MariaConcetta,daTerminiImerese,inSicilia,lastessascopertalasintetizzainunafrase:«Nonèperprendersicuradell’indigenzadelpoverochesiamomessiinsieme,maperscoprirelanostra».MentreElisabetta,daFabriano(cheneipacchiinfilaancheunacopiadiTracce),lodiceinunaparola:«L’essenziale.L’emergenzastadiventandounagrandeoccasioneperandarelì». Èunintreccioafilodoppiotracamminopersonaleeiniziativeorganizzate,crescitadiconsapevolezzatuaecosechefaiperglialtri,traessereefare.Nonpuoipiùsepararli.Cosìcomenonpuoistaccarel’altrodate,dacometiscopriaguardarlo.MarcoArrigoni,diTreviglio,nellaBergamasca,guidaunBdSpiccolo(«aiutiamounaquarantinadipersone»),manericeveunaiutogrande:«Vivoconmiamadre,cheha78annieunproblemaserio:nonèsempliceaccompagnarla.Maquestacaritativamihasempreeducatoaguardarelapersona,nonilproblema.Perchéhaunvaloreinfinito.Ediooggipossoguardaretutti,anchemiamamma,così».Nonèdallatuamisura,chedipendi. Maurizioraccontadiquellochesiritrovaaddossoinquestomomentodisuperlavoro.«Unarilassatezzastrana.Meglio:unapacedifondo,unaletizia.Forseèunsegnodelfattochepianpianodiventopiùcoscientecheciòchefastaredauominidavantiaunarealtàcosìnonèlanostracapacitàdiadattarci,malafede».Eperfartiunesempio,raccontadiundialogoalsupermarket:«Dicoallacassiera:havistocheilPapal’altraseraviharingraziato?Lei:no,davvero?Andròaleggere…Mamisonoaccortodiguardarlainunmododiversodaquantocapitaavolte.Nonvolevofarepropagandaalcristianesimo:eraunmotoditenerezzaversodilei.EderaaprirepermeunospiraglioallapresenzadiGesù». Spiragliocheavoltesiallarga,eprendetutto.MonicaCornara,diSanGiuliano,periferiaSuddiMilano,èvedova,hacinquefiglieunlavoronellasanitàchelaportainospedaledamattinaasera:«Mentreloroeranoacasa,iopensavo:macosasalvaquestasituazione?Comesifaanonlasciarsiandare?Devovedereilbene.Permeeperiragazzi».Lihacoinvolti.Hachiamatoilsindaco,checonoscebene–echeavevachiusoilmagazzinodelComunedovesiappoggiailBanco–.Glihaspiegatoilmotivo,senzagiridiparole:«Vogliocheimieifiglivedanocheunacompagniaesiste,inqualsiasisituazione.Noitroviamoglialimentiefacciamoipacchi.Atel’onoreditrovarecomeconsegnarli».Daunpo’digiorni,aSanGiulianosonoivigiliaportarequeipacchi.Sononateamicizie,sonofioriteiniziativeedonazioni.«Masoprattutto,viviamodipiùlacompagniachecifaLui». Allafine,èquestocheresta.ComediceStefaniaPerini,diOstraVetere(Marche),mentreraccontachecosahaincontratounannoemezzofa,quandoun’amicalehadetto«vieniconmeafarecaritativa»:«Hotrovatounacasa.Quivivo,nonsopravvivo.Primanonavevocoscienzadelmiocuore.Sehopaura,oggi?Certo.Mamispaventamoltodipiùlamiavecchiavitafattadivuoto,chequestaconilvirusmapienadiDio».